Verslag Werkgroep Educatie bij Syntra West
Midden februari kwam de Werkgroep Educatie, bestaande uit diverse verstrekkers van en betrokkenen rond ambachtseducatie, opnieuw samen. We waren deze keer te gast bij Syntra West te Brugge waar we startten met een uitgebreide rondleiding in de ateliers van de ambachtelijke opleidingen. Zo voorziet Syntra in Brugge onder meer opleidingen rond gitaarbouw, boekbinden, keramiek, glas-in-lood en smeedkunst of hoefsmid. De focus van de werkgroep lag op het uitwisselen van informatie over de divers organisatievormen. We hadden het ondermeer over de vormen van evaluatie die worden gehanteerd, certificering, de organisatievormen, het profiel van de docent, doelgroepen enzoverder.
Hieronder geven we alvast enkele korte algemene bevindingen mee uit de gesprekken. Verdere verdieping gebeurt door onderzoeker Tim Dierickx die de verschillende perspectieven samen zal brengen in een positiepaper rond ambachtseducatie in Vlaanderen en Brussel.
Divers veld
Binnen de ambachtelijke opleidingen bij Syntra, CVO en DKO is er een brede en diverse instroom van cursisten, elk met hun eigen motivatie en persoonlijk leerdoel. Sommigen volgen een opleiding met een duidelijk professioneel doel, zoals het opstarten van een eigen zaak of het ontwikkelen van vaktechnische expertise. Anderen kiezen eerder voor creatieve ontplooiing, verdieping in een ambacht of puur uit persoonlijke interesse.
De opleidingen zijn vaker dan vroeger modulair opgebouwd, wat flexibiliteit biedt en cursisten toelaat om trajecten aan te passen aan hun eigen tempo. Tegelijk brengt dit ook uitdagingen met zich mee, vooral in ambachtelijke vakgebieden waar een logische opbouw en continuïteit van kennis belangrijk zijn. De duur en structuur van de opleidingen verschillen sterk: sommige trajecten zijn kort en intensief, met een snelle doorstroom naar het werkveld, terwijl andere opleidingen meerdere jaren duren en mogelijkheden tot verdere specialisatie bieden.
Ook de achtergrond van docenten varieert. Sommige opleidingen werken voornamelijk met professionals uit het vakgebied, die praktijkervaring en actuele kennis meebrengen. Andere opleidingen hebben een sterker pedagogische insteek, waarbij naast vakkennis ook onderwijservaring en didactische vaardigheden een rol spelen.
Op het vlak van erkenning zijn er verschillen in hoe opleidingen worden afgerond en geevalueerd. Waar sommige trajecten officiële diploma’s opleveren, werken andere met certificaten of getuigschriften. De waarde van deze erkenningen verschilt naargelang het vakgebied en de professionele doelen van de cursisten. Daarnaast wordt er binnen de sector nagedacht over de rol van ondernemerschap en de nood aan gerichte ondersteuning voor wie een creatieve of ambachtelijke carrière wil uitbouwen.
Een unieke aanvulling: het meester-leerling traject
Een bijzonder leertraject rond ambachtelijke kennis zijn de meester-leerling beurzen die toegekend werden vanuit het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse Overheid. De focus ligt hier weliswaar anders dan bij onderwijs: vanuit het borgen als praktijk binnen immaterieel erfgoed, was het traject bedoeld om de transmissie, verdieping en specialisatie te garanderen van traditionele vaktechnieken die dreigen verloren te gaan. Het liet toe een beurs aan te vragen voor het opzetten van een intensief meester-leerling traject waarbij een meester zijn specifieke vakkennis doorgeeft aan één of enkele leerlingen. In relatie tot onderwijs, was een van de voorwaarden dat deze specifieke vakkennis binnen het reguliere onderwijs nergens aan bod komt. In de praktijk bleek het niet altijd makkelijk om vast te stellen of dit criterium werd voldaan. Door het complexe en diverse onderwijsaanbod met verschillende opleidingsverstrekkers is het moeilijk een overzicht te krijgen. Over het algemeen biedt het traject wel een unieke insteek die een belangrijke aanvulling biedt op vlak van transmissie van vakmanschap. Momenteel loopt een uitgebreide evaluatie die in de loop van 2025 gepubliceerd wordt via de dienst Erfgoed.
