@ maakleerplek Leuven
Op 25 oktober organiseerden we met Crafting Futures de eerste werkgroep rond Maker Spaces in maakleerplek Leuven. Maakleerplek is een koepel die verschillende organisaties verbindt en huisvest, waaronder kunstenaarsateliers, een co-working space, een textiellab, de Repair Hub, een gereedschappenbib en een open lab met focus op nieuwe technologie, het High Tech Lab.
PhD-onderzoeker Vic Bervoets organiseerde de werkgroep in het kader van zijn onderzoek binnen Crafting Futures dat zich richt op het ruime veld van Maker Spaces in Vlaanderen. Hij kijkt onder andere naar de positie die dergelijke organisaties/plekken vandaag innemen en welke rol ze in de toekomst kunnen spelen in het bredere veld van ambachtelijke maakprocessen in Vlaanderen. Hierbij zal er aandacht zijn voor de rol van technologie maar ook hoe kennisoverdracht hier plaatsvindt.
Maker Space, Fablab of maakleerplek?
Tijdens de werkgroep viel meteen de diversiteit aan praktijken op die rond de tafel zaten. Hoewel alle aanwezige partners onder de brede noemer ‘Maker Space’ vallen, verschillen hun eigenlijke praktijken onderling, zowel qua doelstellingen als qua praktische uitwerking. Sommige werkplekken zijn ingebed in een museale ruimte en zijn dan ook verbonden aan de verschillende vormen van erfgoed in de aanwezige collecties (bv. Industriemuseum, DIVA). Andere zoals de Fablabs en Maker Spaces verbonden aan bibliotheken of onderwijsinstellingen positioneren zich in de eerste plaats in het veld van STEM-educatie. Hiernaast zijn er nog vele andere vormen waarbij de focus op sociale, culturele, ecologische of economische doelen liggen.
De praktische uitwerking varieert van afgesloten deelateliers met gedeelde ruimtes en machines met daarnaast een publiek programma van bijvoorbeeld workshops (zoals de Maakfabriek in Antwerpen) tot open organisaties die mensen toelaten te experimenteren met technologie en maakpraktijken in een gedeelde ruimte met gedeelde machines (zoals High Tech lab Leuven of de Mind- and Makerspace in Brugge).
Fab Charter
Tijdens de workshop gingen we dieper in op de verschillen en gelijkenissen tussen de plekken door te vertrekken van het Fab Charter. Dit document staat mee aan de basis van de Fablab-beweging die aan MIT ontstond aan het begin van de 21ste eeuw. Ondertussen is het Fablab-model uitgegroeid tot een wereldwijde community. In de Benelux verzamelen ze zich onder deze website. Tegelijk is het Fablab slechts één mogelijk model van Maker Spaces, meestal een model dat is ingebed in een onderwijscontext (middelbaar, hogeschool of universiteit). Fablab+ in Antwerpen, verbonden aan het stedelijk onderwijs, is hiervan een voorbeeld. Niet alle deelnemers konden zich dan ook volledig identificeren met de terminologie en richtlijnen die in het charter staan beschreven. Enkele grote lijnen werden echter wel algemeen onderschreven: de focus op en belang van een gemeenschapsgerichte werking en aandacht voor het open delen van verschillende vormen van kennis.
Toekomstige gespreksthema’s
Tijdens het gesprek kwamen uiteenlopende onderwerpen aan bod. Hoe verschillende financiële modellen, al dan niet met ondersteuning van subsidies, een plek hebben in het veld en hoe deze modellen de werking mee vormgeven. Dat de variatie van vormen en insteken van Maker Spaces een aanvulling zouden kunnen zijn op elkaar. Hoe er momenteel geen gedeeld netwerk bestaat waar Maker Spaces ervaringen, problemen of good practices kunnen delen. Het zijn enkele thema’s waar we in het verdere verloop van het project op doorwerken.
Tenslotte bespraken we de vele manieren waarop kennisoverdracht een plek krijgt binnen de maakplekken. Ook hier zagen we veel variatie gaande van vorm, informeel of gestructureerd, doelgroep, binnen de eigen community of externe (projectmatige) publieken maar ook wat betreft het type kennis dat wordt overgedragen, gaande van omgang met specifieke materialen, gebruik van machines/tools maar ook veiligheid, ondernemerschap…
Deze eerste bijeenkomst heeft alvast heel wat nieuwe inzichten opgeleverd. De verschillende manieren van werken, doelstellingen en insteken tonen de rijkheid van uiteenlopende maakpraktijken en maker spaces in Vlaanderen. De input uit de werkgroep zorgt voor een scherper beeld waar we tijdens het verdere onderzoek zullen op voortbouwen.